Kabartma (Braille) Alfabe

6 Nokta

Kabartma yazıyı yeni öğrenenler için öğrenme takozu.

Braille Eğitim Takozu

3-6 Domino Taşı

3-6 Domino Taşı

Karo Altılı İskambil Kağıdı

Karo Altılı İskambil Kağıdı

Tavla Zarı

Tavla Zarı

Yukarıdaki örnekler, “6 nokta”nın zihinde daha hızlı ve kolay algılanabilmesi amacıyla verilmiştir. Domino taşı, iskambil kağıdı ve tavla zarı hemen hepimizin bildiği şeylerdir.

Kabartma yazı “Altı Nokta” sisteminden oluşmaktadır. Altı Nokta, dikey olarak yan yana konumlanmış iki adet üçer noktalı bloktan oluşur. Bunlar yukarıdan aşağıya doğru artarak numaralandırılır. Soldaki noktalar: “1-2-3,” sağdaki noktalar da: “4-5-6″ şeklinde numaralandırılır. Altı Noktanın tamamı da: “1-2-3-4-5- 6” şeklinde numaralandırılır. Altı Noktanın 63 adet kombinasyonu vardır ve bütün semboller (alfabe, noktalama işaretleri, sayılar, matematik işaretleri, notalar, diğer müzik işaretleri, …) bu 63 kombinasyondan oluşur; diğer dillerde de durum aynı şekildedir. Braille alfabesi, Türkçe adıyla: “kabartma alfabe,” (bundan böyle: “kabartma alfabe” olarak anılacaktır) görme engelliler için çok önemlidir. Bir görme engellinin “okur-yazar” olabilmesi için kabartma alfabeyi öğrenmesi gerekir.

Kabartma alfabe düzenlenirken, İngiliz alfabesinde bulunan 26 karakter, 3 kümeye ayrılmıştır. İlk küme: “a harfinden k harfine kadar, ikinci küme: “k harfinden t harfine kadar, içincü küme de: “u harfinden z harfine kadardır.” Aşağıda da görüleceği gibi ilk iki küme onar karakter, üçüncü ve son küme de 6 karakterden oluşmuştur. İlk kümede: “1-2-4-5” 6 noktanın üst grubu olan dört noktanın kombinasyonları kullanılmıştır. İkinci kümede: “1-2-4-5” noktalarına “3.” nokta eklenerek: “1-2-3-4-5” noktalarının kombinasyonları kullanılmıştır.  Son kümede de: “1-2-4-5” noktalarına “3-6” eklenerek 6 noktanın tamamının kombinasyonları kullanılmıştır. Sadece “w” harfi bu düzenlemenin dışında tutulmuştur.

İngiliz Alfabesi

Birinci Küme (10'lu)

a Harfi
1
(1)
b Harfi
1-2
(1-2)
c Harfi
1-4
(1-4)
d Harfi
1-4-5
(1-4-5)
e Harfi
1-5
(1-5)
f Harfi
1-2-4
(1-2-4)
g Harfi
1-2-4-5
(1-2-4-5)
h Harfi
1-2-5
(1-2-5)
i Harfi
2-4
(2-4)
j Harfi
2-4-5
(2-4-5)

Birinci kümede, 6 noktanın üst grubu olan “1-2-3-4-5” noktalarının kullanıldığını görüyoruz.

 

İkinci Küme (10'lu)

k Harfi
1-3
(1-3)
l Harfi
1-2-3
(1-2-3)
m Harfi
1-3-4
(1-3-4)
n Harfi
1-3-4-5
(1-3-4-5)
o Harfi
1-3-5
(1-3-5)
p Harfi
1-2-3-4
(1-2-3-4)
q Harfi
1-2-3-4-5
(1-2-3-4-5)
r Harfi
1-2-3-5
(1-2-3-5)
s Harfi
2-3-4
(2-3-4)
t Harfi
2-3-4-5
(2-3-4-5)

İkinci kümede görüldüğü gibi, birinci kümedeki karakterlere “3. nokta” eklenmiş; böylece ikinci kümedeki karakterler elde edilmiş.

 

Üçüncü Küme (6'lı)

u Harfi
(1-3-6
v Harfi
1-2-3-6
(1-2-3-6)
w Harfi
2-4-5-6
(2-4-5-6)
x Harfi
1-3-4-6
(1-3-4-6)
y Harfi
1-3-4-5-6
(1-3-4-5-6)
z Harfi
1-3-5-6
(1-3-5-6)

Üçüncü kümede bu kez ikinci kümedeki karakterlere 6. noktanın da eklenerek bu kümedeki karakterlerin elde edildiğini görüyoruz. Bir başka deyişle, üçüncü kümede “1-2-3-4-5” noktalarına “3-6” eklenerek bu kümede bulunan karakterler elde edilmiştir.

Daha önce de belirttiğim gibi “w” bu yapılanmanın dışında tutulmuştur; bunun nedeni bilinmemektedir.

 

Türkçe Kabartma Alfabe

6 Nokta
1-2-3-4-5-6
(1-2-3-4-5-6)
a Harfi
1
(1)
b Harfi
1-2
(1-2)
c Harfi
1-4
(1-4)
ç Harfi
1-6
(1-6)
d Harfi
1-4-5
(1-4-5)
e Harfi
1-5
(1-5)
f Harfi
1-2-4
(1-2-4)
g Harfi
1-2-4-5
(1-2-4-5)
ğ Harfi
1-2-6
(1-2-6)
h Harfi
1-3-6
(1-2-5)
ı Harfi
3-5
(3-5)
i Harfi
2-4
(2-4)
j Harfi
2-4-5
(2-4-5)
k Harfi
1-3
(1-3)
l Harfi
1-2-3
(1-2-3)
m Harfi
1-3-4
(1-3-4)
n Harfi
1-3-4-5
(1-3-4-5)
o Harfi
1-3-5
(1-3-5)
ö Harfi
2-4-6
(2-4-6)
p Harfi
1-2-3-4
(1-2-3-4)
r Harfi
1-2-3-5
(1-2-3-5)
s Harfi
2-3-4
(2-3-4)
ş Harfi
1-4-6
(1-4-6)
t Harfi
2-3-4-5
(2-3-4-5)
u Harfi
1-3-6
(1-3-6
ü Harfi
1-2-5-6
(1-2-5-6)
v Harfi
1-2-3-6
(1-2-3-6)
y Harfi
1-3-4-5-6
(1-3-4-5-6)
z Harfi
1-3-5-6
(1-3-5-6)

Türk alfabesinde yer alan:  “ç, ğ, ı, ö, ş, ü” harfleri eklenerek, bugün kullandığımız alfabe oluşturulmuştur.

 

Özet

Bu bölümde öğrendiklerimizi kısaca özetleyecek olursak: