Gelişen bir ülke olan Sri Lanka % 92’lik okuma yazma oranıyla gurur duymaktadır ancak, Braille yazma okuma oranı için aynı şey söylenemez. Sosyal yardımlaşma kurumunun verilerine göre (2003), görme engellilerin % 71’i herhangi bir düzeyde eğitim almaktadır. Bunların yalnızca % 6’sı eğitimlerini G’nin üzerinde tamamlamışlardır. C ve E sıradan düzeyler olmuştur. Bu rakam Braille okuma yazma oranını tam olarak temsil etmese de, bu Braille yazı eğitiminin durumunu açıkça ortaya koyar. Görme engelli çocuklara Braille yazı öğretilmesi niye bu kadar önemli? Basitçe şöyle denebilir ki, çünkü Braille yazma okuma eğitimde, istihdam ve görme engelli bireye ekonomik bağımsızlık kazandırmada başarının olmazsa olmazıdır.

Doğuştan retinitis pigmentoza hastasıyım ve gören çocukların okuduğu okula gittim. Ne hiç görmeyen, ne de tamamen gören bir konumda olduğumdan beri, (biraz görüşüm vardı), görme engellilerin gittiği okullarda okumamam konusunda ısrarcı davranarak, beni görenlerle birlikte okutmak istiyorlardı. Eğitim yıllarım çok sıkıntılı geçti. Öğretmenlerim ne benim gibi görme engelli bir çocukla karşılaşmışlardı, ne de sorunla nasıl başa çıkacaklarını biliyorlardı. Çoğu beni hep ihmal ediyordu ve tamamen arkadaşlarıma veya zekâma güvenmek zorunda kalıyordum. Bedensel eğitim süreci benim için tümüyle bir kâbusa dönüşmüştü, bir yandan, çünkü öğretmenler bana aşağılayıcı isimlerle sesleniyorlardı ve diğer yandan, etkinliklerle ilgilenemiyordum ve arkadaşlarımın bütün eğlencelerine mani oluyordum. Öğretmenler etkinliklere dahil olmam için hiç girişimde bulunmuyordu. Eğitim yılları boyunca Braille yazıyı hiç öğrenme fırsatım olmadı. Öğretmenlerimin hiçbiri Braille yazı bilmiyordu. Beni bu yazıyı öğreten bir kuruma bile yönlendirmediler. Braille yazı kullanmak yetişkin olarak kazandığım ve farkına vardığım bir beceriydi. Artık gözlerime ya da bana bir şeyler okumaları için başkalarına güvenmek zorunda değildim. Hikâyem kapsamlı eğitim alan görme engelli öğrencilerin durumunu açıkça ortaya koyuyor. Durumda o zamandan bu yana çok fazla değişiklik olmadı. Bu zorlu eğitimi tamamlamayı başardım, bunu azmime ve kararıma borçluyum ancak, böyle bir eğitim sistemine hangi hiç görmeyen bir çocuk terk edilebilir?

Engelin derecesine bakılmaksızın, her görme engelli çocuk eğitim hakkına sahiptir. Böyle çocukların bu haklarını kullanabilmelerini sağlama sorumluluğu devlete aittir. 1994’teki Salamanca Bildirisinin kabulünden bu yana, birçok görme engelli öğrenci kaynaştırma eğitim yapan okullara girmektedir. Hala okula gidenlerin çoğunun Braille yazı konusunda gözle görülür eksikleri bulunmaktadır.

 Bana göre, mevcut özel eğitim, yapısı iyi olmadığı için değil, doğru uygulanmadığı için beklenen sonuçları vermede başarısız olmuştur. Braille yazıyla erken çocukluk döneminde tanışmak gereklidir. Az görüşe sahip olsalar bile, Braille yazı her görme engelli çocuğun hayatına mümkün olduğunca erken girmelidir. Bu kişisel deneyimlerden edindiğim şey, insan yaşamında Braille yazma okuma alışkanlığının sonradan kazanılmasının çok zor olduğudur.

Eşitlik ve eğitim eşitliği yalnızca görme engelli öğrenciler için eğitim ortamı niteliğinin garanti edilmesine sebep olabilir. Özel ihtiyaçları olan diğer öğrencilerden farklı olarak, bu öğrenciler gerekli bilgi ve beceri donanımına sahip öğretmenlerin yetiştirilmesiyle kolaylıkla kaynaştırma eğitime tabi tutulabilir. Hizmet öncesi ve hizmet eğitim programlarındaki özel eğitim örneği daha kapsamlı uygulanmalıdır. Aynı zamanda sınıflarında görme engelli öğrenci bulunan öğretmenlere Braille yazı kullanma konusunda eğitimli kişiler tarafından özel araçlar, yazılımlar VB ile özel eğitim alma fırsatı tanınmalıdır. Bu mevcut kaynağın merkezlerinde eyalet bünyesinde yapılmalıdır. Çocukların öğrenme deneyimlerini daha üretken ve heyecan verici hale getirmek için, görme engeli öğrencilerin öğretmenleriyle birlikte eyalet kuruluşlarında görevli özel eğitim uzmanları özel eğitim yazılımı geliştirmelidir. Eğitim Bakanlığı Braille olarak yazılmış Tamamlayıcı okuma materyallerinin üretiminin öneminin farkına varmalıdır.

Eğitimin son ürünü çok yönlü kişilik özelliklerine sahip bireydir. Spor bu bakımdan çok önemli rol oynar. Görme engelli bir öğrencinin engelli olmayan çocuklarla yapabildiği etkinlikler sınırlıdır. Bu yüzden, eyalet kaynak merkezlerinin görme engelli öğrencilerin diğerleriyle birlikte vakit geçirebilecekleri ortamlar oluşturmalıdır. Haftada en az iki kez bir eğitimci ve özel spor ekipmanı bulundurulmalıdır. Okul günlerim boyunca spor etkinliklerine katılmaktan zevk almayan birinin tamamen boş olduğunu düşünürüm.

 İyi bir eğitim içinde yaşadığımız bu bilgi çağının güçlüklerinin üstesinden gelecek bilgili, becerikli ve belli bir bakış açısına sahip öğrencileri güçlendirmelidir. Görme engelli öğrenciler ayrı tutulmamalıdır. Görme engelli öğrencilere yönelik çok ihtiyaç duyulan bilgi teknolojisi sağlamaktan başka, Sri Lanka gelişen diğer ülkelerden biri olarak, bunları yalnızca temel eğitimle sağlamaktadır. Görme engelli bireyler için yapılan kalem ve tabletin değerini küçümsemiyorum ancak, açık iş pazarında yer için yarışırken, bilişim ve iletişim teknolojilerindeki rekabet avantaj sağlar. Gelişmiş dünyada, görme engelli bireyler birden fazla basit kelime işlem faaliyetleri için bilgisayar kullanır. Bilgisayar, seçtiği uzmanlık alanı ne olursa olsun, görme engelli bireyin eğitsel, mesleki, boş zaman ve günlük aktivitelerinde bağımsız olması için etkin bir şekilde kullanılır. Devlet bu yüzden, görme engellilere yönelik erişilebilir ve ekonomik bilişim ve iletişim teknolojilerine çok fazla ihtiyaç olduğunu kavramalıdır. Yüksek maliyetli ithalattan kaçınmak için, devlet üniversitelerindeki ve yerel yazılım ve donanım ürünlerini içine alacak araştırma kurumlarındaki öğrencileri teşvik etmelidir. Görme engelli öğrencilerin yardımcı teknoloji olarak bilgisayarı kullanmalarının zamanı geldi.

Bir öğretmen olarak, yürekten dileğim eğitimi görme engelliler için daha verimli hale getirecek hızlı girişimlerde bulunulmasıdır.

R. S. N. Karunaratne (Sri Lanka)