Aydınlanma Anahtarı - Mustafa DEVRİM

Yazının tarihçesine bu yazımda girmeyi çok gerekli görmüyorum. Ama yazının giriş kısmında Braille yazının bulunmasının aydınlanma döneminin hemen sonrasına denk düşmesinin genelde insanlık açısından ve özelde körler açısından önemini vurgulamak yerinde olacaktır. İnsanlık açısından önemi; körlerin düşünsel birikimlerini geleceğe aktarmada sözlü kültüre oranla kuşkuya yer bırakmadan aktarabilme olanağı sunmasıdır. Dolayısıyla insanlığın bir parçası olan körlerin birikimlerini ikinci, üçüncü elden aktarmak yerine doğrudan sunmalarına olanak sağlamış olmasıdır. Körler açısından önemini vurgulayacak olursak, bu husus, başlıbaşına bir kitap yazmayı gerektirecek kadar kapsamlıdır. İnsanlığın geneli için yazının bulunması ne ise, körler için de Braille alfabenin bulunması o dur. Yani Braille alfabesi körlerin eğitim yöntemlerinin, bilgi birikimlerinin, duygu ve düşünce aktarımlarının kalıcı hale getirilmesidir. Ve aynı zamanda körlerin aydınlanma döneminin başlaması anlamına gelir. Braille yazı sistemi ile artık körler eğitim görebilecek, mektup yazabilecek, makale ve dergi hazırlayabilecek, kitaplara daha kolay erişebileceklerdi. Artık, körler sadece birisinin denetimi ile onlara ezberletilenlerin ötesinde gerçeğe daha kolay erişeceklerdi. Ve bu sayede eğitim görmenin ötesinde eğitim veren, öğreten ve başkaca birçok meslekte çalışmanın olanağını elde etmiş oluyorlardı. Çağdaş Türkiye Cumhuriyeti ile birlikte, ülkemiz Türkiye’de de körler Braille yazının getirdiği kolaylık ve standardizasyonla geçmişin körlere biçilen hafız ve hafiyelik gibi ezberci ve bağımlı işlerin ötesine geçip daha bağımsız, daha özgür seçim yapabilme olanaklarını elde etmelerini sağlamıştır.

Braille yazı sistemi yerine geçmişte denenen daha zor ve karmaşık yazı sistemleri kullanılsaydı gerek dünyanın çeşitli ülkelerinde gerekse Türkiye de okuma yazmaya çok önem vermeyen ve dinsel dürtülerle korumacılığı tercih eden aileler çocukları için kendilerini yormayacaklar ve belki de Braille yazı ile başlayan ve sonrasında bilgisayarla devam eden bir eğitim sürecini gerçekleştiremeyecektim. Braille yazının körler için kolay öğrenilebilir ve dünya genelinde standart olması eğitimin yanı sıra başka dillerin öğrenilmesi ve bireylerin iletişim kurmasında kolaylık sağladığı oldukça açıktır.

Yukarıda da belirttiğimiz gibi Türkiye ve dünya genelindeki Braille yazının önemi benim yaşamımda oldukça geniş yer bulmaktadır. Ben ilkokuldan itibaren Braille yazı sistemini normal bireylerin arasında bir şifreleme sistemi, gerektiğinde sinirlerimi boşaltacak, adeta kimsenin bilmediği bir başka dil kullanarak bir küfür ve kötü söz sanatı gibi kullanmışımdır. Ve yer yer tanık olmuşumdur ki görme yeterliliğine sahip bireyler arasında iki kör bir aradaysa Braille yazının noktalama işaretlerini kullanarak şifreli konuşmalar yapabilmektedirler. Bu yola zaman zaman bende başvurmuşumdur. Eğitimim ve bilgi birikimim geliştikçe Braille yazıyı normal kullanılan harflerin getirdiği olanaklara ulaştırmak için oldukça çeşitli deneyler yaptım. Örneğin görenlerin kullandığı fihristli telefon defterleri, etiketleme, kısaltmalı adlandırmalar gibi… Braille yazı çok yer kapladığından hazırlamış olduğum telefon defterleri istediğim büyüklükte olmadığı için ülkemizde kabul edilmiş kısaltma sistemlerinden farklı olarak gören bireylerin kullandığı kısaltma sistemlerini de kendi oluşturduğum sisteme dahil ederek ve gerektiğinde gören bireylerin kısalttığı kısaltmaları da kendime özgü bir yöntemle daha da kısaltarak gören bireylerin kullandığı telefon defterlerinden biraz büyük ama oldukça küçük ve şık defterleri yaratmayı başardım. Braille yazı kullanarak İngilizce, Fransızca, Almanca gibi yabancı dilleri o ülkede kaybolmayacak ve bir sevgili bulacak kadar öğrenmeyi ve anlamayı sağladım. Ve başka yabancı dillerle ilgili çalışmalar yapmaktayım. Burada esas olan o dillerde yalnız okunuşu değil yazılışlarını da biliyor olmak Braille yazının büyük ve önemli getirisidir. Braille yazı bence körlerin özgürlüğe açılan bir penceresidir. Benim yaşamımda da böyle olmuştur. Çünkü

Braille yazı kullanılarak eğitim görme, özel yazılarını yazabilme, kitap okuyabilme olanağına kavuşuyor bir görmeyen birey. Braille yazı sistemini kullanarak ben yaşamımın her alanında erişim ve bilgiye ulaşma olanağı bulmaktayım. Örneğin bir doktora gittim bana 3 tane ilaç verdi, bu ilaçlardan 2 sinin büyüklüğü aynıydı. Bunları etiketleyerek onlara kimseden yardım almadan erişmem mümkün olmaktadır. Yada hepsinin büyüklükleri farklı olsa bile onları ezberlemek yerine, onları etiketleyerek onlara erişmeyi gören bireylerle aynı kolaylık düzeyine çıkarmam mümkün olmaktadır. Ben Braille yazıda kullanılan klasik kartonlar yerine daha ince ve elastik bir etiket sistemi olması gerektiğini düşünen bir birey olarak bir araştırma içerisindeydim. Ve çalışmalarım sonucunda selegraphi kâğıdından bir etiket sistemi geliştirdim. Ve bu etiket sistemini yaşamımın her alanında kullanmaktayım. Disket, cd, DVD, ilaçlar, kredi kartı gibi farklı alanlarda etiketlemeler yaparak yaşamımı kolaylaştırmakta ve deyim yerindeyse özgürlüğüme özgürlük katmaktayım. Tamda bu noktada Braille yazının önemi daha da bir vurgulanmaktadır. Ülkemizde üniversite düzeyinde komplike bilgisayar sistemini ilk kuran üniversite olarak Braille yazının ne kadar önemli olduğunun farkına varmış biri olarak Türkçe konuşan bir sisteme ısrarla bir Braille ekran eklettirdim. Çünkü biliyordum ki ekran okuyucuların telaffuzlarının yetmediği yerde dünya genelinde bir standart olan Braille yazı benim sorunumu çözecekti. Ve öylede oldu. MsDos 6.22 kullanarak Türkiye de internete bağlanabilen (bir mühendis dostumun) aktarımı ile yazıyorum. Birkaç mühendis bir de ben vardım. İşte burada Braille yazının önemi dünya ile beni birleştiriyordu. Bir gün odama gelen güzel bir kız bana şu bilgiyi verdi: ben bu cihazı (Braille monitörü göstererek) şifreciler filminde görmüştüm. Şifreciler filmi benim geçmişteki ve gelecekteki şifrelerimle birleşti. Çünkü ben ilk mail adresimdeki şifrem dahil olmak üzere, şifrelerimi Braille yazının noktalama işaretlerini (sayılarını) kullanarak yapmaktayım. Ama hiçbir gören birey Braille yazı sistemini bilse bile benim şifreleme sistemimi çözemez. Çünkü Braille yazı körlere özgü bir dil yaratmıştır. Ama o dil içerisinde de siz kendine özgü bir dil yaratıyorsanız hem daha özgürsünüz, hem daha özel biy bireysiniz hem de sizin gizli bir dünyanız vardır. İşte Braille yazı bana bu özgürlüğü ve birey olmayı kazandırdığı için var olan teknolojik gelişmelerin halen önündedir. Şu anki teknolojik gelişmeler çok güzel ve Braille yazıdan daha uzun, daha detaylı olmasına rağmen benim şuan kullandığım ve geliştirdiğim Braille etiket sisteminin önüne geçemez. Çünkü Braille yazı görenlerin göz ile eriştiği pratik etiket sistemi ile benim geliştirdiğim etiket sistemi aynı kolaylığa ve aynı pratikliğe sahiptir. Dolayısıyla ben bugün kitapları Daisy sistemi ile okumayı tercih ediyor olsam da, pratik yaşamda küçük notlar alma, gizli ve şifreli notlar almamda ve pratik erişim sağlamamda Braille yazının önüne geçecek yeni ve teknolojik bir sistem bulunmamaktadır. Bir eğitimci ve üniversite mensubu olarak görüyorum ki teknolojik olanaklar bazı bireyler için Braille yazının önüne geçmiş gibi görülmektedir. Ancak Braille yazı basit ve minik tabletler kullanılarak ve anlaşılır olması açısından Braille monitörler kullanılarak (benim yaşamımda olduğu gibi) teknolojinin önüne geçmektedir. Ve her zaman biliriz ki teknoloji bir tuşa(butona) birinin basmasıyla mümkündür. O tuşu bulacak etiket bir kör için en azından bir nokta ile mümkündür. Braille yazı benim için ve gerçekte bir görmeyen için budur ve teknoloji ne kadar gelişirse gelişsin bu olacaktır.

Kuşku yok ki daha çok şey yazılabilir Braille yazı ile ilgili . Ben bu yazımda yaşamımda yer alan en temel şeyleri verdim. Yuvarlak bir kutu olan göz damlasına geliştirdiğim etiket sistemiyle damlanın adını ve günde kaç kere damlatılacağını yazabiliyor ve onu gerektiğinde pratik olarak bulabiliyorsam bu beni bağımsız ve özgür kılıyordur.

Mustafa DEVRİM